Μια τάξη φυλετικά διαχωρισμένη

Μια ημερα μετα τη δολοφονια του Μαρτιν Λουθερ Κινγκ,το 1968,η Jane Elliot,δασκαλα σε ένα δημοτικο σχολειο μιας μικρης επαρχιακης πολης,οπου κατοικουν μονο λευκοι,πηγαινει να διδαξει.Αισθανεται όμως ότι πρεπει να πει στα παιδια καποια πραγματα για το ρατσισμο,αισθανεται πως δεν πρεπει να αφησει αυτο το περιστατικο να περασει ετσι.Αποφασιζει λοιπον να κανει ένα μικρο «πειραμα».Με το που μπαινει στην ταξη,ανακοινωνει στα παιδια πως για σημερα,οι «καλυτεροι»της ταξης θα είναι τα παιδια με γαλανα ματια .Τα παιδια με τα καστανα ματια δε δικαιουνται επιπλεον ωρα διαλειμματος,απαγορευεται να παιξουν στο προαυλιο και να πινουν νερο από τη βρυση.Για να κανει μαλιστα πιο εντονο το στοιχειο του διαχωρισμου και της διαφορετικοτητας, υποχρεωνει τα παιδια με καστανα ματια να φορανε ένα μπλε κολαρο.Κατα τη διαρκεια του μαθηματος,επαινει σε ότι κανουν τους γαλανοματηδες και απαξιωνει τους καστανοματηδες.Μπορει να ακουγεται απλο και σχετικα αστειο το πειραμα, όπως αποδεικνυεται όμως είναι ευφυεστατο.Η δασκαλα αυτή καταφερνει να δημιουργησει μια μικρογραφια της κοινωνιας μεσα στο μαθημα της και αποδεικνυει πως οι ανθρωποι που ζουν περιθωριοποιημενοι από τους αλλους και που αντιμετωπιζουν συνεχεια την απαξιωση και την περιφρονηση,καταληγουν να γινονται βιαιοι και εριστικοι.Στο πειραμα για παραδειγμα,παιδια τα οποια ηταν πολύ ησυχα,αρχιζουν να χτυπανε τους γαλανοματηδες συμμαθητες τους επειδη τους αποκαλεσαν «καστανοματηδες».Παιδια που παρουσιαζαν υψηλη σχολικη αποδοση,ξαφνικα,επειδη η δασκαλα τους ειπε πως οι καστανοματηδες είναι αχρηστοι και αργοστροφοι,αρχιζουν να δυσκολευονται στο μαθημα. Όπως λεει και η ιδια,ξαφνικα παρατηρησε παιδια να μετατρεπονται σε βιαια οντα και σε μοχθηρους ανθρωπους,επειδη βρεθηκαν ξαφνικα στο περιθωριο.

Την επομένη μέρα το πείραμα επαναλαμβάνεται απ' την αντίστροφη μεριά τώρα: τα κολάρα τα φοράνε οι γαλανομάτηδες και οι καστανοματηδες γίνονται τα αστέρια της ταξης.Και παλι,παρατηρουνται τα ίδια φαινόμενα: η σχολική απόδοση των καστανοματηδων ανεβαίνει και η αυτοπεποίθηση τους το ίδιο μόλις βρεθήκαν ξαφνικά στο επικεντρο,ενώ οι γαλανομάτηδες περιθωριοποιούνται και χλευάζονται από όλους τους υπόλοιπους. Το πείραμα αυτό τελειώνει την επόμενη μερα,όπου τα παιδιά κατανοούν οτι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι δε θα πρέπει να διαχωρίζονται απλώς και μόνο επειδή έχουν άλλο χρώμα ματιών η δέρματος.Είναι μάλιστα συγκλονιστικές οι περιγραφές των παιδιών όταν τα ρωτάνε πως ένιωθαν με το κολάρο: κάποια λένε πως ένιωθαν σαν φυλακισμένα,σαν αλυσοδεμένα ενώ ένα παιδί λέει πως ένιωθε σαν σκύλος που τον είχαν δέσει με ένα λουρί και δεν μπορούσε να κουνηθεί.

Είναι πραγματικά απίστευτο το οτι με ένα τόσο απλό στη σκέψη πείραμα,αποδεικνύεται το πόσο ανόητη είναι η βάση του ρατσισμου,το «θεωρώ κάποιον κατώτερο μου επειδή έχει άλλο χρώμα δέρματος η επειδή γεννήθηκε σε άλλη χώρα.Μόνο όταν μπεις πραγματικά στη θέση του άλλου ή βρεθείς έστω και για μια στιγμή στο περιθωριο,καταλαβαινεις πως αισθάνονται οι άνθρωποι που είναι αναγκασμένοι μια ζωή να θεωρούνται υποδεέστεροι απλά και μόνο επειδή είναι διαφορετικοί.Κανείς δε μπορεί να το καταλάβει αυτό παρά μόνο όταν το βιώσει.Μέσα απ΄την ταινια,καταλαβαίνεις πόσο ευκολο είναι να περιθωριοποιήσεις κάποιον,αν πιστεψεις μια αποψη που υπάρχει γι’αυτόν και που την ακολουθει η μαζα,χωρις να σκεφτείς αν αυτό έχει μια βαση η όχι,ή από πού ξεκίνησε ολη αυτή η προκαταληψη η πολλες φορες ποιους εξυπηρετεί αυτο.Γιατι ας μην ξεχνάμε και αυτή τη δυσάρεστη αληθεια,ότι οι προκαταλήψεις υπάρχουν γιατί συμφέρει πολλούς το να υπάρχουν...

Ένα άλλο πραγμα που με εντυπωσιασε,είναι το ποσο σωστη δασκαλα ηταν αυτή η γυναικα και ποσο ενδιαφερεται για το αντικειμενο της. Η Elliot ενσαρκωνει απολυτα το προτυπου του εκπαιδευτικου,κατι που λειπει τοσο πολύ απ’τα δικα μας τα σχολεια.Προσπαθει,μεσα από ασκησεις και πειραματα,να περασει στα παιδια καποια πολύ σημαντικα μηνυματα και πολύ ουσιαστικα για τη ζωη τους.Ετσι θα πρεπε να είναι ενας δασκαλος.Να νοιαζεται για το πώς θα διδαξει τους μαθητες του,πως θα τους κανει ολοκληρωμενες προσωπικοτητες και σωστους ανθρωπους.Οχι απλα να τους λεει 2-3 πραγματα πανω σε ένα αντικειμενο,αλλα να τους κανει να καταλαβαινουν ολη την ουσια.Να ξεπερναει ηθικους φραγμους και να μιλαει ακομα και για πραγματα που θεωρουνται ταμπου,όπως ο ρατσισμος.Δυστυχως λιγοι είναι αυτοι που γινονται δασκαλοι επειδη εχουν ορεξη να διδαξουν και στην ουσια να διαμορφωσουν τα παιδια(ας μην ξεχναμε ποσο σημαντικο είναι το σχολειο και η εκπαιδευση γενικα για έναν ανθρωπο.Απο εκει ξεκινουν όλα…)

To αρχικο ντοκιμαντερ που γυριστηκε από το BBC ονομαζεται A class divided αλλα μπορειτε να το δειτε και στο tvxs.gr μεταφρασμενο….