Πραγματικα γεγονοτα:Το 1971,στο πανεπιστημιο Στανφορντ,ο καθηγητης ψυχολογιας Philip Zimbardo αποφασιζει να κανει ενα πειραμα για να μελετησει την ανθρωπινη συμπεριφορα μεσα στη φυλακη.Επιλεγονται 20 φοιτητες-αφου τους εγιναν τεστ οτι ειναι υγιεις και σωματικα και ψυχικα- και μετα απο κληρωση καποιοι αναλαμβανουν το ρολο κρατουμενων και οι υπολοιποι το ρολο των δεσμοφυλακων.Το πειραμα εγινε σε πραγματικες συνθηκες φυλακης,με πραγματικα κελια ενω οι δεσμοφυλακες ειχαν κανονικο εξοπλισμο,με γκλομπ και αεροβολα οπλα.Οι δεσμοφυλακες οριζουν κανονες και το πειραμα ξεκιναει.Δυστυχως,μετα απο 6 μερες το πειραμα σταματαει(ενω η προγραμματισμενη διαρκεια του ηταν 2 βδομαδες) καθως παρατηρηθηκαν φαινομενα βιας και σαδισμου προς τους φυλακισμενους (δε τους αφηναν να κοιμουνται σε στρωματα,τους εγδυναν και τους εξευτελιζαν,τους χτυπουσαν). Δυο φοιτητες μαλιστα,μη μπορωντας την πιεση ειχαν αποχωρησει απο το πειραμα και ενας αλλος νοσηλευτηκε στο νοσοκομειο με ψυχολογικα προβληματα.Το πειραμα τελειωσε νωρις και μαλιστα κριθηκε ανηθικο και αντιεπιστημονικο,γιατι οι φοιτητες ειχαν παρει πολυ σοβαρα το "ρολο" τους και μαλιστα ειχαν αναπτυξει βιαιες τασεις που δεν ειχαν πριν.Οπως παρατηρηθηκε,οι περισσοτεροι δεσμοφυλακες "στεναχωρηθηκαν" που τελειωσε το πειραμα νωριτερα ενω το 1/3 περιπου,ανεπτυξε "γνησιες σαδιστικες τασεις".
Η ταινια:Η ταινια λοιπον,ειναι βασισμενη σε αυτο το γεγονος,λιγο παραλλαγμενο βεβαια.Το πειραμα γινεται με χρηματικο επαθλο 4000 δολλαρια και παρακολουθειτε απο τους υπευθυνους 24 ωρες το 24ωρο.Ενω ομως ξεκιναει χαλαρα και σαν παιχνιδι απο ολους,γρηγορα χανεται η αισθηση της πραγματικοτητας και ολοι μπαινουν στην ψυχολογια των "ρολων" τους.Οι δεσμοφυλακες αρχιζουν να φερονται βιαια στους κρατουμενους για να τους ταπεινωσουν και να δειξουν ποιος εχει το πανω χερι.Φτανουν σε σημειο μαλιστα να δειρουν και να φυλακισουν εναν "δικο τους",γιατι προσπαθησε να βοηθησε εναν κρατουμενο να επικοινωνησει με τον εξω κοσμο και συλλαμβανουν και μια υπευθυνη του πειραματος,η οποια βλεποντας οτι η κατασταση ειχε ξεφυγει απο τη 2η μερα κιολας,ηθελε να βαλει ενα τελος.Εχουν ξεχασει πλεον οτι ολα ειναι μερος πειραματος και εχουν μπει τελειως σε αλλη ψυχολογια.Οι κρατουμενοι μαλιστα αρχιζουν να φοβουνται πραγματικα τους φυλακες,να παθαινουν κρισεις πανικου ενω καποιοι προσπαθουν ανεπιτυχως να φυγουν απο το πειραμα.Η κατασταση βγαινει εκτος ελεγχου και πια φαινεται οτι τιποτα δε μπορει να τη σταματησει,ουτε καν οι υπεθυνοι που παρακολουθουν αμετοχοι το πειραμα να διαλυεται μπροστα στα ματια τους.Ολα τα ανθρωπινα δικαιωματα καταπατουνται και καθε ιχνος ηθικης και αξιοπρεπειας χανεται μεσα σε δευτερολεπτα.Συγκλονιστικος ο πρωταγωνιστης,ο ταξιτζης-"κρατουμενος" Ταρεκ,ο οποιος προσπαθει να πεισει τον εαυτο του οτι ολα ειναι ενα πειραμα,αλλα δε μπορει να το καταφερει και συνεχιζει να αντιδρα οπως καθε κρατουμενος θα αντιδρουσε δεχομενος τετοια βια.Οι συμμετεχοντες μαλιστα εχουν μπει τοσο πολυ μεσα στο "ρολο" τους που οταν η υπευθυνη του πειραματος τους εξηγει οτι ολα ειναι ενα παιχνιδι,το οποιο μπορει να σταματησει ανα πασα στιγμη,κανενας δε την καταλαβαινει και συνεχιζουν να φερονται ολοι σαν να ηταν ολα πραγματικοτητα,στρεφομενοι μαλιστα και εναντιον της.Το συγκεκριμενο πειραμα ομως ληγει με πολυ πιο βιαιο τροπο απ'οτι το πραγματικο....
Μια πολυ ενδιαφερουσα ταινια,αφου δειχνει τις προεκτασεις που μπορει να παρει ενα οποιοδηποτε ψυχολογικο πειραμα.Μπορει στην αρχη να ξεκινησει με διαθεση παιχνιδιου,αλλα πολλες φορες καταληγει πολου ασχημα,με θυματα τους ιδιους τους συμμετεχοντες.Ο ανθρωπος αναπτυσσει αλλα ενστικτα και αλλες συμπεριφορες οταν στερειται η ελευθερια του ή παρακολουθειται 24 ωρες το 24ωρο(καλη ωρα οπως γινεται με τα ριαλιτι τυπου Big Brother κλπ).Προσαρμοζεται σε οποιες συνθηκες τον βαλεις να ζησει και μαθαινει να επιβιωνει συμφωνα μ'αυτες.Βλεπουμε οτι πλεον οι ανθρωποι εχουν ξεχασει την πραγματικη τους ζωη και εχουν ταυτιστει με τους ρολους τους: οι μεν φυλακες εχουν ενθουσιαστει με την εξουσια που εχουν και χρησιμοποιουν βια για να επιβληθουν,αδιαφορωντας για το αν ξεπερνουν τα ορια και οι δε κρατουμενοι ενω αρχικα κοροιδευουν τους φυλακες,αρνουνται να υπακουσουν σε κανονες και το διασκεδαζουν,τελικα καταληγουν να τους φοβουνται,να τους υπακουουν τυφλα και να τρελαινονται απο ολη τη ψυχολογικη πιεση.Η ταινια μαλιστα σχολιαζει εμμεσα και το ναζιστικο καθεστως,που χρησιμοποιουσε παρομοιες τακτικες για να φοβιζει το λαο και να τον κρατα σε καταστολη...
Σκηνοθετης ο Ολιβιε Χερσμπιγκελ (η ταινια ειναι γερμανικη) ενω αν θελετε να μαθετε περισσοτερ για το πραγματικο πειραμα μπειτε εδω
http://en.wikipedia.org/wiki/Stanford_prison_experiment......
Αναρτήσεις
